24 juli 1927 - de eerste buitenlandse radioreportage ooit?
Greep de eerste buitenlandse radioreportage ter wereld plaats vanuit België? Er was nog geen Eurovisie of Euroradio, van het NIR was nog geen sprake – Radio Belgique maakte hier nog de dienst uit - en zelfs de BBC was nog maar zes maanden omgevormd tot een publieke omroep. Maar ze was er wel bij toen op 24 juli 1927 de Menenpoort in Ieper plechtig ingehuldigd werd. Niet te verwonderen. Het memoriaal herdenkt de bijna 55.000 vermiste en niet-geïdentificeerde soldaten en officieren uit het Verenigd Koninkrijk en het Gemenebest die in de Westhoek sneuvelden.
(Zie http://nl.wikipedia.org/wiki/Menenpoort).
Het indrukwekkende monument werd ingehuldigd door koning Albert en de Britse veldmaarschalk Herbert Plumer in aanwezigheid van maarschalk Foch.
De BBC zond de plechtigheid met toespraken van Albert en Plumer rechtstreeks uit. In de telefooncentrale van Ieper plaatsten ze een speciaal ontworpen toestel (een versterker allicht) om storingen op de telefoonlijnen te bestrijden. Van Ieper ging het langs RTT-lijnen naar Oostende, dan de onderzeese kabel op. Vanaf de Engelse kust liep het langs verbindingen van de Britse Post Office naar de BBC-studio’s in Savoy Hill.
Hierboven : Koning Albert tijdens zijn toespraak (Bron : BBC Handbook 1928). Volgens het onderschrift is de ceremonie een van de meest memorabele uitzendingen in Britse radiogeschiedenis. Het feit dat die nog geen vijf jaar jong was plaatst het wel wat in perspectief. In elk geval maakte de uitzending grote indruk, en werd ze door miljoenen beluisterd. Weinigen hadden toen al een radio natuurlijk. Er werden daarom speciaal ontvangers en geluidsversterkers geplaatst in kerken, openbare gebouwen en pleinen zodat het Britse publiek in een gepaste serene locatie de plechtigheid kon meebeleven. Uiteindelijk was de oorlog geen tien jaar achter de rug, en betreurden veel Britse gezinnen gewonde, gesneuvelde en vermiste familieleden….
Ook op de Ieperse Grote Markt waren luidsprekers geplaatst zodat inwoners en buitenlandse bezoekers de plechtigheid konden volgen.
Op deze foto (Bron : Brugse beeldbank) zien we veldmaarschalk Plumer, de “held van Mesen”, bij zijn toespraak. Hij spreekt voor twee achthoekige marmeren koolmicrofoons, die toen de standaardmicrofoon waren bij de Britse omroep. Deugdelijke dynamische microfoons bestonden nog niet. Het omroepmuseum heeft een replica van zo’n microfoon in zijn collectie : zie de foto rechts. Plumer was een begenadigd spreker, en hij hield hier wellicht, voor de vuist en zonder nota's, de toespraak van zijn leven.
British Pathé heeft een kort filmverslag van de plechtigheid in zijn archief. Je vindt het hier.
Eerst zien we de genodigden aankomen, vervolgens worden waarschijnlijk de nationale hymnes uitgevoerd. Achtereenvolgens houden koning Albert, in het Engels nota bene, en maarschalk Plumer hun toespraak. (Links Belgische, rechts Britse troepen.) Tenslotte brengen de aanwezigen een groet bij de allereerste uitvoering van de Last Post door klaroenspelers van de Somerset Light Infantry, en spelen pipers van de Scots Guards een Lament.
Men realiseert zich bij Pathé blijkbaar niet dat het om de inauguratie van de Menenpoort handelt. In het kader van onze wetenschappelijk opdracht hebben we onze Britse collega’s geïnformeerd…
Maar …. Is dit nu de eerste buitenlandse reportage ooit?
Niet echt. Wat de BBC betreft, al op 31 december 1923 hadden ze een primitieve verbinding vanuit Parijs, en in 1926 experimenteerden ze (zonder veel resultaat) met een verbinding vanuit de Volkenbond in Genève. Frankrijk zond toen dit evenement uit vanaf de Eiffeltoren, en de BBC ontving hun signalen, en ze straalde die terug uit. De Fransen waren dus mogelijk de eersten, voor de BBC waren het "overnames".
We kunnen wel stellen dat de plechtigheid aan de Menenpoort de eerste buitenlandse reportage met eigen middelen was van de BBC. Het meest populaire liveverslag was dat jaar (1927) wel de Henley-regatta. De reporters waren opgesteld in een motorboot die de roeiers volgde en die draadloos verbonden was met een ontvangststation aan de wal.
Nog indrukwekkender was misschien het “Aeroplane concert”, dat op 13 november 1925 uitgezonden werd vanuit … een vliegtuig, een Vickers Vanguard die cirkelde over Croydon. Er waren twintig personen aan boord, onder hen een volledig orkest inclusief piano, zangers e.d.. Hoeft het gezegd dat de kwaliteit van de uitvoering wat leed onder het geluid van de 650 pk sterke Rolls-Royce Condor motoren?